Het voetbalseizoen 2019/2020 is beëindigd. Er wordt alleen nog maar gestreden in de rechtbank. FC Utrecht, Cambuur en De Graafschap vechten daar de besluiten van het bestuur van de KNVB aan. Onduidelijk is wat nu de gevolgen zijn voor de verdeling van het TV-geld voor het seizoen 2020/2021. In de media wordt er niet over geschreven. In dit artikel ga ik er daarom maar eens dieper op in.
Door: Maurice Dister (Shift)
De TV-gelden van FOX zijn een belangrijke inkomstenbron voor de betaald voetbalclubs in Nederland. In het afgelopen seizoen brachten ze € 80 miljoen op. Voor Sparta zijn ze goed voor 18% van de netto-omzet. In het komend seizoen neemt het belang van de TV-gelden toe omdat er fors minder inkomsten zullen binnenkomen uit sponsoring en commercie en uit de zogenaamde wedstrijdbaten (kaartverkoop, horeca e.d.) als gevolg van de verslechterde economie en de anderhalve meter samenleving.
De TV-gelden worden in Nederland op een bijzondere wijze verdeeld. De bovenste vijf clubs van de TV-ranglijst pakken maar liefst 52% van alle TV-gelden. De onderste vijf moeten het samen doen met maar 13%. Deze verdeling is zeer scheef, niet solidair en wijkt erg af van hoe de clubs in de buurlanden de TV-gelden verdelen. Daarnaast wegen historische resultaten erg zwaar in de Nederlandse verdeling. In Nederland wordt namelijk rekening gehouden met de prestaties van maar liefst 10 seizoenen waardoor het belang van recente prestaties niet zo zwaar weegt.
Het TV-geld wordt verdeeld op basis van punten. De kampioen krijgt 18 punten, de nummer laatst 1 punt. Het puntenaantal in het laatste seizoen telt 10 keer mee, de prestaties in het seizoen ervoor 9 keer en zo gaat het verder tot 10 jaar terug (1x).
Het zwaar wegen van prestaties in het (verre) verleden en de bevoordeling van de top vijf en zorgt ervoor dat een sportief goed jaar voor een kleine club zich niet direct vertaald in een grotere zak met geld.
n het afgelopen seizoen stond Ajax fier bovenaan de TV-ranglijst met maar liefst 959 punten (990 punten is de max). PSV (933), Feyenoord (874), AZ (779) en Vitesse (697) volgen.
Sparta had 53 punten en die waren als volgt tot stand gekomen:
Seizoen 2017/2018 17e plek = 2 punten x 9 = 18
Seizoen 2016/2017 15e plek = 4 punten x 8 = 32
Seizoen 2009/2010 16e plek = 3 punten x 1 = 3
Sparta stond met deze 53 punten op de 16e plek qua TV-gelden die recht geeft op 2,6% van de TV-gelden. Sparta kwam net boven FC Emmen (50 punten) en Fortuna Sittard (40 punten) maar bleef onder RKC (66 punten) en VVV-Venlo (134 punten). Wil je als club stijgen op de TV-ranglijst dan moet je een aantal jaren goed presteren voordat die prestaties zich ook financieel gaan uitbetalen. Een club als Sparta die van de afgelopen tien jaar maar liefst zeven jaar in de Eerste divisie heeft gespeeld zal pas weer na jaren in de Eredivisie gaan stijgen op de TV-gelden ranglijst.
Door de plotselinge beëindiging van de competitie zijn er mijn inziens drie scenario’s mogelijk hoe het TV-geld in het seizoen 2020/2021 verdeeld gaat worden. Deze loop ik langs.
Scenario 1: “Er had nog van alles kunnen gebeuren”
Met nog acht speelronden in de Eredivisie te gaan had er in de woorden van de KNVB nog van alles kunnen gebeuren. “Aangezien de competitie nog niet volledig is gespeeld, kan geen degradatie en promotie plaatsvinden. Oftewel als deze competities volledig zijn gespeeld. Nu hiervan geen sprake is, zijn er geen promovendi en geen degradanten.”
Bij deze redenatie van de KNVB had Sparta nog Europees voetbal kunnen behalen maar had het ook nog kunnen degraderen. De KNVB besluit in dit scenario om geen punten toe te kennen voor het seizoen 2019/2020. De TV-gelden voor 2020/2021 worden verdeeld net als vorig jaar. De TV-ranglijst blijft zoals hij was met Sparta op de 16e plek. Sparta krijgt (weer) € 2,0 miljoen. Een jaar lang voor niks gevoetbald…..
Scenario 2: “Dik verdiend”
Volgens KNVB-directeur Eric Gudde was het Europese ticket voor Willem II “dik verdiend”. Als de KNVB zo redeneert dan tellen de dik verdiende sportieve resultaten wel mee in de verdeling van de TV-gelden. Sparta profiteert van de keurige 11e plek op de ranglijst en komt op 124 punten (8×10 + 2×8 + 4×7). Door de goede resultaten blijven Emmen en Fortuna onder Sparta en wordt RKC ingehaald op de ranglijst. Sparta komt op de 15e plek en ontvangt komend seizoen maar liefst € 40.000 meer!
Scenario 3: Cambuur en De Graafschap promoveren alsnog
Tijdens de nu al roemruchte vrijdagmiddag vergadering van de KNVB mochten de 34 clubs in het betaald voetbal aangeven of ze voor of tegen promotie en degradatie waren. Sparta stemde voor promotie en degradatie. De uitslag van de stemming raadpleging was 16 voor, 9 tegen en 9 blanco/niet gestemd. Bij “normale” verkiezingen tellen blanco stemmen niet mee in de zetelverdeling, bij de KNVB echter wel. Het bestuur concludeerde dat er “geen duidelijke meerderheid” was dus besloot het bestuur zelf dat ADO en RKC nog een jaar mogen ballen in de Eredivisie. In dit meer hypothetische scenario dwingen Cambuur en De Graafschap bij de rechtbank promotie naar de Eredivisie af. RKC en ADO degraderen alsnog, starten ook een rechtszaak maar krijgen bij de rechter geen gelijk, ook niet in hoger beroep. De voltallige directie van het betaald voetbal van de KNVB treedt af en de Nederlandse voetbalwereld is in totale chaos. Sepp Blatter meldt zich als kandidaat voor de functie van KNVB-directeur betaald voetbal ….
Bij promotie van Cambuur en De Graafschap doet Sparta goede zaken. Die clubs komen onder Sparta op de TV-ranglijst. Door de degradatie van ADO (nummer 10 op de TV-ranglijst) gaan er veel BVO’s een plekje omhoog. Sparta komt op de 14e plek en ontvangt maar liefst € 0,3 miljoen extra aan TV-gelden. Kassa!
Conclusie
Ik hoop dat de sportieve resultaten van het afgelopen seizoen meetellen in de verdeling van de TV-gelden voor komend seizoen. Ik verwacht dat de KNVB dat scenario volgt. Sparta zal dan ietsje meer TV-geld bij krijgen. Het is geen vetpot maar wel mooi meegenomen in deze coronatijd. Pas als Sparta zich structureel in de Eredivisie weet te handhaven gaat Sparta er qua TV-gelden in kleine stapjes langzaam op vooruit.
In mijn ogen is een echte herziening van de verdeling van TV-gelden hard nodig. In een competitie heb je tegenstanders nodig om tegen te spelen. Zonder tegenstander kun je niet voetballen. Je moet in een competitie dus solidair met elkaar zijn. Vorig jaar hebben de clubs en de KNVB met de zogenaamde veranderagenda vastgelegd dat met ingang van het seizoen 2020/2021 5% van de TV-gelden verdeeld worden op basis van evenredigheid van de clubs. Alle clubs ontvangen dan € 0,2 miljoen als startpremie. 95% wordt verdeeld op basis van de huidige verdeelsleutel.
Mijn inziens gaat dat nog niet ver genoeg en moet de Eredivisie een voorbeeld nemen aan buitenlandse competities zoals de Premierleague. Dat kan bijvoorbeeld zo: je verdeelt 2/3e deel van de TV-gelden evenredig over alle 18 clubs. Zij ontvangen allemaal € 3 miljoen startpremie. 1/3e deel verdeel je op basis van de ranglijst van dat seizoen. De nummer 18 krijgt een bonus van € 0,15 miljoen, de nummer 17 een bonus van € 0,3 miljoen, de nummer 16 € 0,45 miljoen etc. De kampioen krijgt een bonus van € 2,75 miljoen met daarnaast natuurlijk de zeer lucratieve toegang tot de Champions League en de bijbehorende miljoenen premies.
Maurice Dister (Shift)